علامه مصباح

هر فتنه ای هم که در دنیا رخ می دهد، ناشی از دو عامل است:
یک عامل همان نقص شناخت، و به تعبیر کلی، جهل و ندانستن است؛ اگر انسان در حوزه ارزش ها، حکم ارزشی مربوط به خود را درست تشخیص ندهد و در آن دچار ابهام باشد، و یا در حوزه شناخت موضوعات، موضوع را به درستی نشناسد، به اشتباه خواهد افتاد.
حتی در بحث دشمن شناسی نیز، انسان باید دشمن خود را بشناسد تا به چگونگی برخورد با او پی ببرد.
البته در وقوع فتنه ها، فقط شناخت، عامل مؤثر نیست؛ بلکه بخشی از آن مربوط به هوس های اشخاص و گروه هاست. کسانی با آنکه مطلب، کاملاً برایشان روشن است، چون دلشان نمی خواهد، به مقتضای علم خود عمل نمی کنند.
پس برای تحقق یک جامعه صالح، باید بصیرت افراد ارتقا یابد، و نخستین شرط لازم برای کسب چنین بصیرتی، بالا بردن درجه شناخت افراد در حوزه های مختلفی همچون حوزه دینی، اعتقادی، اخلاقی، ارزشی و مواردی نظیر آن است. البته این شناخت، به تنهایی، برای کسب بصیرت کافی نیست و باید در کنار ارتقای دانش خود، تهذیب اخلاق نیز کرد و اراده را به گونه ای تقویت کرد که اگر شخص متوجه شد باید کاری را انجام دهد، کوتاهی نکند.

علامه مصباح یزدی، زلال نگاه، ص۳۰